LJUBAV JE HRABROST – LGBTQ+ POKRET I KRATKA ISTORIJA

Istorija LGBTQ+ zajednice je složen i kompleksan aspekat istorije koji se proteže kroz mnoge vjekove i kulture. Da je ljubav hrabrost govore i antičke civilizacije koje su postavilje temelje nauke i umjetnosti. Na primjer, homoseksualnost je bila uobičajen i prihvaćen dio drevne grčke kulture, posebno među muškim građanima. Stari Grci nijesu imali poseban termin za […]

Istorija LGBTQ+ zajednice je složen i kompleksan aspekat istorije koji se proteže kroz mnoge vjekove i kulture. Da je ljubav hrabrost govore i antičke civilizacije koje su postavilje temelje nauke i umjetnosti. Na primjer, homoseksualnost je bila uobičajen i prihvaćen dio drevne grčke kulture, posebno među muškim građanima.

Stari Grci nijesu imali poseban termin za homoseksualnost ili heteroseksualnost kako mi to danas razumijemo, a seksualni odnosi između muškaraca nijesu nužno smatrani nespojivima s heteroseksualnim vezama ili brakom. Grčka književnost, umjetnost i mitologija često su opisivali istopolne odnose kao osnov erosa, naročito između muškaraca različitih godina ili društvenih klasa. Pjesnikinja Safo, koja je živjela na ostrvu Lezbos u 7. veku prije nove ere, posebno je poznata po svojoj ljubavnoj poeziji upućenoj drugim ženama. Sve u svemu, iako homoseksualnost sigurno nije bila bez kontroverzi ili kritika u staroj Grčkoj, to je bio široko priznat i prihvaćen aspekt kulture koji je imao značajan uticaj na književnost, umjetnost i filozofiju u vjekovima koji dolaze.

Nakon antičkih civilizacija, društvo ulazi u jednu tamnu epohu svog razvoja gdje nauka i sloboda predstavljaju grijehove, a život pojedinca je samo marioneta kojom upravljaju tadašnje vrijeme i religija. Tokom ovog perioda, veliki broj mislilaca, filosofa, naučnika i nekonformista je bio spaljen na lomači, ubijen, strijeljan ili mučen zbog toga što se nije slagao sa iskrivljenim sistemom tadašnjih društvenih vrijednosti. Kasnije dolazi period renesanse i humanizma gdje čovjek počinje da ponovo bude prividno slobodan i „preporođen“. LGBTQ+ pokret dobija novi zamah sa Leonardom da Vinčijem, Mikelanđelom, Rafaelom i Donatelom kao klicama otpora heteronormativnog ponašanja koje je izniklo iz srednjeg vijeka. Međutim, u ovom tekstu ćemo se malo detaljnije pozabaviti modernim pokretom LGBTQ+ zajednice.

Moderni pokret za prava ove zajednice je društveni i politički pokret koji se zalaže za jednaka prava, zaštitu i reprezentovanje homoseksualnih, biseksualnih i transrodnih osoba kao sastavnih jedinki našeg društva. Ovaj pokret se pojavio u Sjedinjenim Američkim Državama kasnih 1960-ih i ranih 1970-ih, nakon nereda u Stonewall-u 1969. godine. Neredi, koji su bili izazvani policijskim uznemiravanjem gej kafića u Njujorku, označili su prekretnicu u borbi za LGBT prava, pošto su te osobe počele da se organizuju i zahtijevaju okončanje diskriminacije i ugnjetavanja. Ljubav je hrabrost, pomislili su u sebi – vjerujem.

Tokom tog perioda, pokret za prava ovih osoba je dobio zamah, sa aktivistima koji su se zalagali za pravnu zaštitu od diskriminacije, pristup zdravstvenoj zaštiti i drugim uslugama, te pravo na sklapanje braka i osnivanje porodice. Godine 1981. na globalnom planu prijavljen je prvi slučaj onoga što će kasnije biti poznato kao SIDA (Sindrom stečene imunodeficijencije), a epidemija će nastaviti da ima dubok uticaj na gej zajednicu, što je dovelo do povećanog aktivizma i poziva na veću svijest javnosti i istraživanje.

Kada govorimo o Crnoj Gori, iako je posljednjih godina napravljen određeni napredak u prepoznavanju i zaštiti prava LGBTQ+ osoba, još uvijek postoji značajna diskriminacija i predrasude prema zajednici. Homoseksualnost je u Crnoj Gori dekriminalizovana 1977. godine, ali su diskriminacija i uznemiravanje ovih osoba i dalje uobičajeni. Istospolni parovi nemaju pravo sklapanja braka ili usvajanja djece, a posljednjih godina u Crnoj Gori je bilo pozitivnih koraka ka poboljšavanju položaja LGBTQ+ osoba. Parlament zemlje je 2020. godine usvojio zakon kojim se priznaju istospolna partnerstva, a taj zakon pruža određenu pravnu zaštitu istospolnim parovima u oblastima kao što su imovinska prava i nasljeđe. Međutim, taj zakon je naišao na značajno protivljenje određenih grupa. Svake godine događaji unutar Neđelje Prajda su su suočeni s prijetnjama i nasiljem od strane ekstremno desničarskih grupa, a nedostaje i politička volja da se pitanje LGBTQ+ prava riješi na nacionalnom nivou. Sve u svemu, iako je bilo pozitivnih pomaka u posljednjih nekoliko godina, situacija za LGBTQ+ osobe u Crnoj Gori i dalje je izazovna, a ima još mnogo posla koji treba da se uradi na obezbjeđenju jednakih prava i zaštite za sve pojedince, bez obzira na seksualnu orijentaciju ili rodni identitet.

Prvi Prajd u Crnoj Gori održan je 23. jula 2013. godine u primorskom gradu Budvi. Događaj je organizovao LGBTQ+ Forum Progres, a okupio je oko 150 učesnika, kao i značajno prisustvo policije kako bi se obezbijedila sigurnost učesnika marša. Događaj nije prošao bez kontroverzi, a neke određene grupe protivile su se ovom maršu i pozivale na njegovo otkazivanje. Međutim, marš je protekao bez većih incidenata i viđen je kao značajan korak naprijed za LGBT pokret u Crnoj Gori. Od tada je u Crnoj Gori održano nekoliko događaja ponosa, iako su se često suočavali sa protivljenjem. Na primjer, 2019. godine, Prajd u glavnom gradu Podgorici je otkazan iz sigurnosnih razloga, nakon što su desničarske grupe prijetile nasiljem nad učesnicima. Međutim, ne kaže se za džabe da su Crnogorke i Crnogorci najbolji primjeri čojstva i junaštva. Toliko heroina i heroja koji se bez straha bore za svoja prava. Štite buduće generacije od diskriminacije i žele da slobodno beru plodove ljubavi sa drveta života.

Na kraju krajeva, ljubav jeste hrabrost. Na groblju ovih pokreta i aktivizma je niklo cvijeće za današnje pokoljenje ove zajednice, a na našem groblju neka nikne još više cvijeća za buduće generacije. Bez zdravog aktivizma i zdravih primjera građanske neposlušnosti nema ubrzane konsolidacije demokratije. Neka ljubav bude hrabrost, a ne strah. Strah kao takav je najveći neprijatelj društvenog progresa. Neka ono sjutra što dolazi bude bolje i ravnopravnije.

Ovaj članak je nastao kao dio kampanje u okviru projekta “Na putu jednakosti” koji je finansiran od strane Ministarstva ljudskih i manjinskih prava