Žene i upotreba droga i alkohola

Prema izvještajima Svjetske zdravstvene organizacije, danas u svijetu ima oko 20 miliona korisnika psihoaktivnih supstanci, od toga 15,6 miliona opijatskih korisnika (WHO, 2009). Rezultati epidemiolških studija potvrđuju da je opijatska zavisnost prevalentnija kod muškaraca, i da je tri do pet puta rjeđa kod žena. Nacionalni institut za zloupotrebu psihoaktivnih supstanci (NIDA) ukazuje da žene i […]

Prema izvještajima Svjetske zdravstvene organizacije, danas u svijetu ima oko 20 miliona korisnika psihoaktivnih supstanci, od toga 15,6 miliona opijatskih korisnika (WHO, 2009). Rezultati epidemiolških studija potvrđuju da je opijatska zavisnost prevalentnija kod muškaraca, i da je tri do pet puta rjeđa kod žena.
Nacionalni institut za zloupotrebu psihoaktivnih supstanci (NIDA) ukazuje da žene i muškarci, ako već postoji prilika, pokazuju istu vjerovatnuću za prihvatanjem psihoaktivnih supstanci. Na kokain, halucinogene supstance i heroin sklonost razvijanju zavisnosti i žena i muškaraca je jednaka, dok su žene sklonije razvijanju zavisnosti od sedativa, a muškarci od alkohola i marihuane. (NIDA NOTES, 2000; Moon et al. 1999).

Jedna od upadljivih specifičnosti zavisnosti kod žena, za razliku od zavisnosti kod muškaraca tiče se prvih iskustava i načina razvijanja zavisnosti u okviru emotivno bliskih odnosa. Mnoge žene referišu da su inicijalna iskustva sa supstancama imala sa seksualnim partnerom ili sa bliskim članom porodice koji uzima drogu (Najavitis, 2002; Zweben, 2003). Njihovo prvo upoznavanje sa drogama je sa njihovim partnerima, a ti partneri obično nastavljaju da ih snadbijevaju drogama. Kovington smatra da je veza između seksualnosti, odnosa i droge ustanovljena već na ranom uzrastu kada djevojčicama alkohol ili drogu prvi put daju njihovi momci. Tako one postaju romantično vezane za svoje dobavljače.

Studije pokazuju da devojke svoja prva iskustva sa alkoholom često imaju istovremeno kada i svoja prva seksualna iskustva (Kilbourne, 1991).

Jedan od značajnih faktora rizika kod žena za razvoj zavisnosti je seksualno i fizičko zlostavljanje u djetinjstvu ili adolescenciji gdje supstance omogućavaju „hemijsku disocijaciju” kao odbranu od traumatizujućih iskustava (Moncrieff, 1996). Studije žena koje dolaze na tretman zbog zavisnosti od droga otkrivaju da 60 % do 90 % žena daje podatke o seksualnim traumama ili nasilju.

Osobine ličnosti, profesionalni i širi društveni status, kao i prenošenje “sa generaciije na generaciju“ predstavljaju još neke od predispozicija za podlijeganje psihoaktivnim supstancama.
Globalna rasprostranjenost korišćenja psihoaktivnih supstanci u savremenom društvu predstavlja jedan od najvećih problema sadašnjeg doba, koji pogađa veliki broj ljudi svake godine. Istraživanja pokazuju na sve veći i veći broj uživalaca tih supstanci, među kojima vidimo značajan porast u osobama ženskog pola.

Prateći istraživanja o alkoholizmu koja su obavljena prije pedesetak godina i koja su govorila da je odnos muških osoba koje konzumiraju alkohol, u odnosu na žene koje konzumiraju alkohol, bio 1:10, prije dvadesetak godina taj je odnos bio 1:7, da bi poslednjih desetak godina epidemiološka istraživanja pokazala da žene sve više konzumiraju alkohol i da je odnos muškaraca koji konzumiraju alkohol, prema ženama koje konzumiraju alkohol 1:4 i 1:3, pa čak u nekim regionima taj odnos je i 1:2 sa tendencom izjednačavanja (Vuković i sar, 2004).

Kako svakodnevno raste broj uživalaca psihoaktivnih supstanci, sa ciljem reakcije i potrebe da se spasu životi onih koji su razvili bolest zavisnosti, osnovana je i Javna ustanova za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju korisnika psihoaktivnih supstanci, u Podgorici 2008. godine. Ustanova je do 17. decembra 2015. godine tretman pružala samo muškoj populaciji zavisnika, a od navedenog datuma tretman je omogućen i ženama zavisnicama. Proces rehabilitacije u Ustanovi sprovodi se sa ciljem da klijentkinje postignu uvid u sebe i motive koji podržavaju zavisnički obrazac ponašanja. Rehabilitacioni proces podrazumijeva rad na razvijanju sposobnosti klijentkinja za zrelo, racionalno ponašanje, kao i za preuzimanje odgovornosti za svoje postupke, odnosno razvijanje potencijala za lični razvoj kroz mijenjanje navika i eliminaciju društveno neprihvatljivog ponašanja.

 

Ovaj članak je nastao kao proizvod projekta Podrška porodicama u krizi uzrokovanoj štetnom upotrebom alkohola i psihoaktivnih supstanci, podržanom od strane Ministarstva rada i socijalnog staranja.

NVO CAZAS u sklopu ovog projekta obezbjeđuje usluge savjetovanja osobama koje konzumiraju droge i alkohol, kao i ostalim članovima porodice koje su pogođene zavisnošću od psihoaktivnih supstaci, i to putem organizovanja individualnih i grupnih savjetovanja. Sesije pružaju stručni radnici.

Ukoliko se vi lično suočavate sa problemom korišćenja droga i alkohola, ili imate člana porodice koji koristi psihoaktivne supstance i potrebna vam je podrška, možete se javiti za razgovor sa stručnim licima, i to putem maila office@cazas.org ili na broj telefona 067 602 345.

 

Literatura:
– Breen C, Roxburgh A, & Degenhardt L. (2005). Gender differences among regular injecting drug users in Sydney, Australia, 1996 – 2003.
– Covington, S. (2008). Women and Addiction: A Trauma-Informed Approach. J Psychoactive Drugs
– Dimitrijević I, Živković N.(2003). Upotreba droga među mladima u Srbiji
– Najavitis L. A (2002). Women’s addiction workbook
– Raketić, D.(2016). Tip zavisnosti i odnos dimenzija ličnosti kod žena zavisnih od psihoaktivnih supstanci
– Raketić, D., Dimoski, S.(2013). Specifičnosti opijatske zavisnosti kod žena kao osnova razvoja preventivnih programa i tretmana
– Vuković-Simić O, Marić N, Britvić D, Simić S, Jašović-Gašić M. (2004). Specifičnosti alkoholne zavisnosti: faktori rizika i komplikacije