Artritis: simptomi, dijagnoza i liječenje
Reumatoidni artritis češći je u žena nego kod muškaraca u odnosu 3:1. Premda se najčešće razvija u dobi od 30 do 60 godina, učestalost raste sa starenjem. U nastavku pročitajte šta je to artritis, koji su njegovi najčešći oblici i kako se liječi.
Artritis (upala zglobova) je jedno od najčešćih oboljenja u opštoj populaciji, a polovina obolelih je starija od 65 godina. Ovo oboljenje je često hronično.
Artritis je opšti naziv za više od 100 oboljenja, koja su povezana sa upalom zglobova. Tri najčešća oblika artritisa uključuju: osteoartritis, giht i reumatoidni artritis.
Osteoartritis je najčešći vid artritisa. Obično zahvata hrskavicu, a vremenom može dovesti i do oštećenja hrskavice, u ekstremnim slučajevima hrskavica se može potpuno oštetiti, pri čemu ništa ne smanjuje trenje između dvije kosti koje čine zglob.
Ovakvo stanje se karakteriše bolom, oticanjem, a nekad i nepokretnošću. Osteoartritis se može javiti u bilo kom zglobu, ali najčešće zahvata zglobove koji nose najviše tjelesne težine, a to su koljena, kukovi, stopala, ali i šake, donji dio leđa i vrat.
Glavni faktori rizika za nastanak ovog oboljenja jesu godine starosti, trauma, pol (češće se javlja kod žena), genetska predispozicija, učestalo naprezanje zgloba i gojaznost.
Giht je jedno od najbolnijih reumatoidnih oboljenja, a često počinje naglom epizodom bola, oticanja i ukočenosti u zglobu, koji može biti topao na dodir i crven. Giht se javlja kada organizam ne može da eliminiše mokraćnu kiselinu.
Prije napada, formiraju se kristali mokraćne kiseline u vezivnom tkivu zglobova. Vremenom dolazi do upale na mjestima gdje se stvaraju kristali mokraćne kiseline.
Giht je često izazvan stresnim događajima, alkoholom, ljekovima, pojavom drugih oboljenja i često zahvata zglobove u donjem dijelu tijela: zglobove pete, članke nogu i zglobove nožnih prstiju.
Reumatoidni artritis je autoimuna bolest u kojoj su zglobovi, obično zglobovi šake i stopala, simetrično zahvaćeni upalom koja uzrokuje otok, bol, a često i propadanje unutrašnjosti zgloba. Reumatoidni artritis može takođe uzrokovati različite simptome bilo gdje u tijelu.
Tačan uzrok bolesti je nepoznat, ali puno različitih faktora, uključujući genetsku predispoziciju, mogu uticati na autoimunu reakciju.
Reumatoidni artritis je najčešće oboljenje iz grupe zapaljenjskih reumatoidnih bolesti.
Učestalost ove bolesti u populaciji je oko 0,5%. Kod većine pacijenata bolest se razvija između četvrte i šeste decenije života. U generativnom periodu ova bolest dva do tri puta češće pogađa žene, međutim sa starošću se ovaj odnos smanjuje.
Simptomi
Prije pojave simptoma same bolesti javljaju se nespecifični znaci poput prisustva slabosti, brzog zamaranja, gubitka apetita, gubitka tjelesne težine, razdražljivosti, depresije, pojačanog znojenja, hladne i vlažne ruke i noge.
U ranom stadijumu bolesti prisutni su povremeni bolovi u mišićima, naročito ramenog pojasa, ukočenost zglobova šaka i ručnih zglobova bez vidljivih promjena. Posle izvjesnog vremena uočava se vretenasti otok nekog malog perifernog zgloba šake i stopala. Otok je bolno osetljiv.
Jutarnja ukočenost, bol, otok i ograničena pokretljivost postepeno se pojačavaju. U daljem toku bolesti nastaju otoci i na drugim zglobovima praćeni deformacijama. Ova bolest osim zglobova zahvata i druga tkiva i organe, a manifestuje se pojavom reumatoidnih čvorića, malokrvnošću, ranicama na koži.
Liječenje
Bolest je hronična i zahtijeva dugo liječenje, ali zbog nepoznate etiologije nema adekvatnog medikamenta kojim bi se postiglo izliječenje. Terapija se prije svega zasniva na otklanjanju simptoma i smanjenja zapaljenjskog procesa u organizmu.
Liječenje započinje s mjerama koje su najmanje agresivne, a zatim se prema potrebi koriste sve agresivnije metode. Osnovni princip liječenja je pošteda zahvaćenih zglobova jer aktivnost pogoršava upalu. Redovnim odmorom obično se ublažava bol.
Opšte mjere obuhvataju odmor i imobilizaciju najviše zahvaćenih zglobova. Važna je redovna, zdrava ishrana. Ishrana bogata ribom i biljnim uljem, a siromašna crvenim mesom ima mali, ali povoljan učinak.
Od medikamenata najčešće se koriste nesteroidni antiinflamatorni ljekovi, a u pojedinim fazama se kratkotrajno primenjuju i kortikosteroidi.
Prepoznavanje reumatoidnog artritisa
Osoba koja ima četiri od navedenih simptoma ili znakova najvjerojatnije ima reumatoidni artritis:
• Jutarnja ukočenost koja traje više od 1 sata (najmanje 6 sedmica)
• Upalu (artritis) tri ili više zglobova
• Artritis šake, ručnog zgloba ili zglobova prstiju ruke (najmanje 6 sedmica)
• Reumatoidni faktor u krvi
• Karakteristične promjene na rendgenskim snimcima