Svjetski dan borbe protiv Alchajmerove bolesti

U svijetu se 21. septembar obilježava kao dan borbe protiv Alchajmerove bolesti, koja predstavlja najčešći tip demencije od koje pati 5-10% ukupnog broja osoba starijih od 65 godina. Ona postepeno uništava nervne ćelije i veze između njih u kori mozga.

Alchajmerova bolest nije prirodni dio starenja, ali rizik za njen nastanak sa godinama raste.

Uglavnom se javlja kod osoba koje su starije od 65 godina, a osobe koje imaju preko 90 godina obolijevaju čak u 50 odsto slučajeva.

Tokom bolesti dolazi do stvaranja naslaga amiloidnih proteina u mozgu koji remete prenos signala. Ovo oboljenje vremenom dovodi do otežane komunikacije, javljaju se promene u ponašanju, oboljeli postaju nezainteresovani, a često i agresivni.

Simptomi

Simptomi Alchajmerove bolesti pojavljuju se postepeno, tokom perioda od nekoliko godina i variraju od osobe do osobe. Prvi simptomi koji se pojavljuju, obično su zaboravnost i blaga konfuzija. Simptomi Alchajmerove bolesti mogu se šire kategorizovati u kognitivne, funkcionalne i bihevioralne/psihičke promene.

• Kognitivne promene – oslabljena kratkotrajna memorija

• Funkcionalne promene – smanjena sposobnost obavljanja svakodnevnih aktivnosti, kao i složenijih zadataka

• Bihevioralne/psihičke promene – pacijenti mogu razviti i poremećaje u ponašanju, kao i psihičke poremećaje, što povećava teret staranja o njima

Stadijumi bolesti

Bolest počinje neprimjetno, postepeno i napreduje progresivno, do neizbježne smrti koja, u prosjeku, nastupa nakon 8-10 godina. U svom toku Alchajmerova bolest prolazi kroz tri stadijuma.

Prvi stadijum se vrlo često i ne uoči. Tumači se, kako od strane rodbine pacijenta, tako i od nekih profesionalaca kao starost ili normalni dio procesa starenja.

Prve žalbe bolesnika odnose se na poremećaj pamćenja, posebno za skorašnje događaje (skori razgovor, susret koji se odigrao prethodnih dana), dok je sjećanje na starije događaje ili doživljaje očuvano, mada sa napredovanjem bolesti i ono biva oštećeno.

Verbalna komunikacija i fluentnost govora (tečnost) rano su oštećene, bolesnik ima teškoće u pronalaženju riječi, a vremenom govor postaje značajno oštećen.

U srednjem stadijumu bolesti razvijaju se kortikalni poremećaji: apraksija (teškoće sa odijevanjem, ličnom higijenom, upotrebom aparata ili alata, uzimanjem obroka), afazija (teži stepen poremećaja govorne funkcije) i agnozija (neprepoznavanje bliskih osoba, pa čak i supružnika i djece).

Kako bolest napreduje, ispoljavaju se poremećaji apstraktnog mišljenja, otežano je ili onemogućeno rješavanje problema ili donošenje odluka, tako da bolesniku relativno brzo postaje potrebno svakodnevno nadgledanje i pomoć u obavljanju i elementarnih svakodnevnih životnih aktivnosti.

Postepeno, kognitivni problemi počinju da narušavaju organizaciju svakodnevnih životnih i radnih aktivnosti (npr. upravljanje motornim vozilom, kućni poslovi sa tipičnim zaboravljanjem da se električni aparati isključe, problemi u kupovini i finansijskim transakcijama zbog oštećene sposobnosti računanja).

Kod 50% pacijenata sa javlja se depresija sa nesanicom, vrlo je česta pojava sumanutih ideja, obično paranoidne strukture (potkradanje, nevjerstvo). Pojedini bolesnici ispoljavaju fenomen „stranca u kući”, čvrsto uvjeravajući okolinu da neke nepoznate osobe žive i kreću se u njegovom stanu.

U posljednjem stadijumu bolesti bolesnici su najčešće vezani za krevet u generalizovanom rigoru, mutistični, ne kontrolišu sfinktere. Smrt nastupa najčešće usljed infekcija i sepse, neishranjenosti, poremećaja rada srca ili embolije pluća.

https://www.youtube.com/watch?v=9Wv9jrk-gXc

Liječenje

Lijek za Alchajmerovu bolest ne postoji, međutim sa terapijama se uspješno usporava napredovanje oboljenja i ublažavaju se simptomi. Pacijenti primaju takozvane inhibitore acetil holin esteraze koji povećavaju koncentraciju acetil holina. Vitamin E donekle usporava progresiju bolesti. Ovakve terapije su efikasne u ranoj i srednjoj fazi.

Ipak, Alchajmer se nijednim lijekom ne može izliječiti. Liječenje se usmjerava ka usporavanju napretka bolesti i ublažavanju njenih posljedica.

Čak i u slučaju pronalaska lijeka za Alchajmerovu bolest, šteta koju je ona prouzrokovala da toga trenutka je nenadoknadiva, jer se izgubljene nervne ćelije ne mogu povratiti. Stoga se velika pažnja stručne javnosti posvećuje istraživanjima o prevenciji demencije.

10 ranih upozoravajućih znakova:

1. Zaboravljanje koje remeti svakodnevicu

2. Smanjena moć planiranja i rešavanja problema

3. Teškoće u obavljanju poznatih zadataka

4. Dezorijentisanost u vremenu i prostoru

5. Problem sa apstraktnim mišljenjem

6. Problemi u pronalaženju odgovarajućih reči

7. Gubljenje stvari

8. Smanjeno ili slabo rasuđivanje

9. Povlačenje iz društvenih aktivnosti

10. Promene raspoloženja i ličnosti